Thích Nhất Hạnh
Nhà xuất bản Saigon Books - thuộc bản quyền Reverhead Books
Chân Huyền dịch Việt ngữ
LỜI NÓI ĐẦU
Một ngày, sau bữa ăn trưa, cha tôi nói chuyện với tôi:
“Lần cuối, cha nhìn thấy ông nội, ông ngồi trong một chiếc ghế mây tròn trong phòng khách”. Khi đó, tôi và cha tôi đang ngồi trong khu lộ thiên, tại một tiệm ăn Mexico, thuộc vùng Key West, tiểu bang Florida. Cha tôi đang ăn một đĩa cơm có món đậu Mễ, ông ngẫng lên, tiếp tục nói:
“Ông nội con là một người chịu khó làm việc. Ông làm bánh, trong một xưởng ở dưới phố Leominster, tỉnh Fichtburg”.
“Bố kể cho con nghe về cái chết của ông nội đi”. Tôi lên tiếng.
“Bố không biết gì cả”.
“Những người khác nói sao?”
“Không ai nói gì hết, và bố không bao giờ hỏi”. Cha tôi lại im lặng, như thói quen tôi đã từng biết.
Nhà thờ Thánh Linh (Sacred Heart church) chỉ cách nhà tôi chừng hai đoạn đường, trong khu West Fichtburg ở tiểu bang Massachusetts, là nơi cha tôi vĩnh biệt ông nội, người mà tôi chưa bao giờ được gặp mặt. Đó cũng là trung tâm đời sống tinh thần của gia đình tôi khi tôi lớn lên. Đó là nơi nương tựa của những công nhân muốn xả bỏ những tiếng máy chạy rền rĩ trong xưởng, tiếng cằn nhằn của vợ con, những hóa đơn chưa thanh toán, hay khi người ta uống rượu quá chén. Đó là nơi tôi được rửa tội và được tới học giáo lý. Mỗi chiều thứ hai, sau một ngày dài trong trường, tôi miễn cưỡng lê bước tới nhà thờ để học giáo lý thêm hai giờ đồng hồ nữa.
Tôi vẫn còn nhớ ngày đầu tiên, tôi ngồi kế bên người em họ Patty, trong tay là cuốn giáo lý mới tinh. Khi hai bà sơ đứng phía trên bảo chúng tôi mở sách ra để học thuộc ngay trang đầu gồm ba câu hỏi và các câu trả lời:
“Ai tạo ra tôi? - Chúa tạo ra bạn”.
“Vì sao Chúa tạo ra bạn? - Để yêu và phục vụ cho Ngài”.
“Chuyện gì xảy ra khi tôi chết? - Bạn sẽ vĩnh viễn được ở bên Chúa, trên thiên đàng”.
Đối với các ông cha trong nhà thờ, chắc chắn linh hồn tôi bất tử và tôi sẽ được sống đời vĩnh cửu.
Đọc tờ báo The Boston Globe ngày chủ nhật, tôi giật mình về bài báo nói tới một phụ nữ bị bệnh ung thư thời kỳ chót. Chuyện kể: “Một cuộc đời trẻ trung bị đứt ngang… Adriana Jenkins nghi ngờ về sự hiện hữu của Thượng đế, của định mệnh”. Cô ta nói: “Khi chết, chúng ta từ cát bụi lại trở về với cát bụi”. Nhưng cô thường tưởng tượng về cái chết, niềm đau khổ của cô. Cô tưởng như mình sẽ nổi bồng bềnh ở phía trên, nhìn xuống những người đang khóc thương cô chung quanh giường bệnh, ánh sáng mờ dần rồi tắt hẳn. Đó là một thứ tín điều của những người theo chủ nghĩa nghi ngờ; cho rằng sau khi chúng ta chết thì không còn lại gì cả.
Lần đầu tiên tôi dự một đám tang là năm 1968, khi Sam Rameau, ông ngoại tôi chết. Từ đó tới nay, có hơn hai chục lần nữa, tôi đã đứng trước cái huyệt mới đào, cảm thấy bối rối, bất an vì những câu hỏi trong tôi về cái chết. Chỉ có hai trường hợp để tin thôi sao? Hoặc có linh hồn bất diệt? Hoặc không còn lại gì sau khi chết?
Nghi ngờ về sự sống bất diệt, và kinh hoảng về ý tưởng sẽ bị lãng quên hoàn toàn, tôi sống suốt đời với cái tâm có nền tảng sâu kín là sự sợ hãi. Thật sự như vậy, tôi sẽ còn sống đời đời hay sẽ trở thành hư vô? Có linh hồn bất diệt thật không? Và nếu có thì tôi sẽ ở thiên đàn hay địa ngục? Tôi sẽ đời đời khốn khổ hay được hưởng phước hoài hoài? Một mình hay bên cạnh Thượng đế?
Trong suốt cuộc đời, đức Phật cũng bị nhiều nhà thần học và các học giả nhiều lần chất vấn về hai triết lý đối nghịch nhau: bất diệt hay hư vô. Khi được hỏi là có đời sống vĩnh cữu không thì Bụt trả lời: “Không có cái Ngã bất biến”. Khi trả lời về chuyện chết là không còn gì nữa chăng. Bụt nói không có gì trở thành hư vô cả. Ngài bác bỏ cả hai ý tưởng trên.
Tôi có một người bạn thân là một nhà sinh vật học chuyên về các loài sống dưới biển. Giống như nhiều người, anh ta tin rằng chết là hết, chết vĩnh viễn. Niềm tin này của anh không tới từ sự thiếu đức tin hay vì tuyệt vọng, mà vì anh tin vào khoa học. Anh có lòng tin vào thế giới thiên nhiên, vào vẻ đẹp của vũ trụ chưa được khai phá quanh anh, vào khả năng hiểu biết của loài người về vũ trụ đó.
Thích Nhất Hạnh cũng có lòng tin vững chắc vào khả năng có thể đạt tới hiểu biết của con người. Nhưng mục tiêu của thầy cao cả hơn sự thu góp các kiến thức khoa học. Đó là sự giải thoát và trí tuệ bát nhã.
Viết những trang sách này bằng kinh nghiệm của chính mình, thầy Nhất Hạnh đưa ra một thay thế đáng kinh ngạc cho hai triết lý trái ngược nhau về vĩnh cửu và hư không. Thầy nói:
“Tự muôn đời tôi vẫn tự do. Tử sinh chỉ là cửa ngõ ra vào, tử sinh là trò chơi cút bắt. Tôi chưa từng sinh cũng chưa bao giờ từng diệt” và “Nổi khổ lớn nhất của chúng ta là ý niệm về đến-đi, lui-tới”.
Lặp đi, lặp lại hoài, thầy khuyên chúng ta tập nhìn sâu để hiểu được và tự mình nếm được sự tự do của con đường trung đạo (chính giữa), không bị mắc kẹt vào cả hai ý niệm của vĩnh cửu và hư vô. Là một thi sĩ nên khi giải thích về các sự trái ngược trong đời sống, thầy đã nhẹ nhàng vén bức màn vô minh ảo tưởng dùm chúng ta, cho phép chúng ta (có lẽ lần đầu tiên trong đời) được biết rằng sự kinh hoảng về cái chết chỉ có nguyên nhân là ý niệm và hiểu biết sai lầm của chính mình mà thôi.
Tri kiến về sống, chết của thầy vô cùng vi tế và đẹp đẽ. Cũng như những điều vi tế, đẹp đẽ khác, cách thưởng thức hay nhất là thiền quán trong tĩnh lặng. Lòng nhân hậu và từ bi xuất phát từ suối nguồn thâm tuệ của Thích Nhất Hạnh là một loại thuốc chữa lành những vết thương trong trái tim chúng ta.
- Pritam Singh
Nhà thiền định và triết học đạo Sikh
[ Thiền sư Thích Nhất Hạnh trong cái nhìn của Thế Giới
“Trong các nhà lãnh đạo Phật giáo có ảnh hưởng lớn ở phương Tây, Thiền sư Thích Nhất Hạnh được xếp vào vị trí thứ hai, chỉ sau Đức Đạt Lai Lạt Ma.”
- New York Times
“Thầy Nhất Hạnh đã chỉ ra cho chúng ta mối liên hệ mật thiết giữa bình an trong tự thân với bình an trên Trái Đất.”
- Đức Đạt Lai Lạt Ma
“Thích Nhất Hạnh là một con người thánh thiện, vì lòng khiêm cung và đức tin lớn. Ngài là một học giả thông tuệ. Những phát kiến cho hòa bình của Ngài, nếu được áp dụng, sẽ dựng nên một tượng đài của tinh thần đại đồng, tình huynh đệ và nhân bản.”
- Mục sư Martin Luther King, Jr.,
(Trích thư đề cử thầy Nhất Hạnh cho giải Nobel Hòa Bình 1967). ]
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét