AI LÀM MÌNH KHỔ?

Thích Đạt Ma Phổ Giác

Trong kinh Phật dạy, "cái khổ lớn nhất của con người không phải do thiếu ăn, thiếu mặc, làm con trâu, con bò, kéo cày, kéo xe, chưa chắc là khổ; bị đoạ làm súc sanh, quỷ đói, chưa chắc là khổ, mà cái khổ lớn nhất của con người là vô minh, mê muội, không biết lối thoát mới thật là khổ".

Những cái khổ thiếu ăn, thiếu mặc, đói rét, hay con trâu, con bò kéo cày, hoặc làm quỷ đói, cho đến khi trả hết nghiệp khổ thì cũng có ngày thoát ra khỏi; còn chúng ta sống trong vô minh mê lầm mà không biết lối đi, không biết được sự thật của cuộc đời mới là khổ, vì vậy chúng ta cứ luân hồi mãi trong lục đạo không biết ngày nào ra.

Đã làm người, ai không một lần vấp ngã, nhưng khi vấp ngã chúng ta có chịu đứng lên hay không? Chúng ta vấp ngã ngay nơi đất, thì cũng từ nơi đất mà đứng lên. Đạo Phật không bắt buộc một ai phải đi theo, không lôi kéo tín đồ, mà Đạo Phật chỉ hướng dẫn cho tất cả mọi người thấy và biết đúng sự thật, tốt biết tốt, xấu biết xấu, tuy nhiên còn thấy biết được hay không là do mỗi người. Chúng ta có quyền chọn lựa con đường cho chính mình, xấu hay tốt đều do tự thân ta cả, không ai có quyền can thiệp hay ban phước, giáng họa cho ta. Đến chỗ này, chúng ta phải thầm nhận, tự nhận, không nên chần chừ nữa, mà hãy một phen chuyển mình để nhận ra tính biết sáng suốt ngay nơi tự thân này.

Phật dạy, ai cũng có chân tâm sáng suốt, tại sao chúng ta không chịu thừa nhận để rồi mình cứ mải mê chạy theo vui chơi, hưởng thụ dục tính, làm chính mình khổ luỵ ngày càng thêm chồng chất?

Vua Trần Thái Tông là một vị vua cư sĩ. Khi tu hành ngộ đạo, Ngài cảm thông cho kiếp người sao quá ngu si, khờ dại, nên sáng tác ra bài thơ như sau:

Lang thang làm kiếp phong trần mãi mãi,

Ngày cách quê hương muôn dặm đường.

Phật dạy, “ai cũng có tâm Phật, tâm sáng suốt, chỉ vì ta không chịu thừa nhận, nên phải chịu trôi lăn mãi trong lục đạo, luân hồi”. Ta là nam nhi đại trượng phu, Phật đã thoát ly sanh tử, còn ta dại gì mà đi lang thang mãi cho đến khi gối mỏi, chân dùn mà ngồi đó than thân, trách phận, chờ đến khi khát nước mới đào giếng thì làm sao hết khát được đây?

Vậy thành Phật là thành cái gì? Chúng ta phải nhận rõ chỗ này, thành Phật là thành cái tâm sáng suốt, thanh tịnh, chớ không phải thành ông này ông kia có cái thân năm, bảy chục ký lô. Cái tâm sáng suốt, thanh tịnh ấy ngay nơi mắt thì thấy biết rõ ràng, tai, mũi, lưỡi, thân, ý cũng như thế.

Đạo Phật ra đời đã mở ra trang sử mới, một trang sử huy hoàng nhất trong lịch sử nhân loại, chưa từng có từ trước tới nay. Đạo phật đã chỉ cho chúng ta biết cách làm chủ bản thân, nhờ biết quay lại chính mình; Đạo Phật là đạo của tình thương, là đạo của tỉnh thức, là đạo của sự giác ngộ, giải thoát, là đạo của con người, vì con người, vì lợi ích của nhau, bằng trái tim hiểu biết trên tình thần đoàn kết, yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau.

Phật là danh từ chung, không dành cho riêng ai như các quan niệm khác của thời xa xưa. Ai cũng có thể thành Phật được, nếu quyết tâm chịu buông xả và tu tập như Ngài, thì chúng ta cũng sẽ thành Phật trong tương lai.

Sở dĩ, chúng ta không thành Phật và phải chịu khổ đau trong luân hồi sinh tử là vì mình không thừa nhận nhận mình có tính biết sáng suốt. Chỉ vì mình chẳng chịu thừa nhận chính mình có hạt minh châu vô giá ngay nơi thân này, mắt thấy biết, lại không chịu lấy ra xài mà thôi.

Điều đầu tiên đức Phật đã chỉ là biết khổ do chấp trước sai lầm, chấp là gốc của sự khổ đau; biết được khổ từ nguyên nhân chấp trước, bám víu, tham ái, nên chúng ta phải tìm cách chuyển hoá, buông xả cái khổ lớn nhất của con người là sợ chết, vì tham sống nên sợ chết.

Chúng ta luôn tham muốn thân này được sống đời mãi mãi, nên mọi người coi cái chết là việc cấm kỵ nhất. Do đó, khi gặp người thân thăm hỏi nhau, chúc mừng nhau, chúng ta đều luôn cầu chúc cho nhau mạnh khoẻ, sống lâu, mà ta không biết phải gieo nhân nào để được sống thọ. Nhân sống thọ là không sát sinh, hại vật, hại người, bởi mạng sống từ con người cho đến muôn loài vật, đều quý giá như nhau, ấy mà ta muốn sống thọ nhưng cứ giết hại như thế thì làm sao ta thọ lâu được. Rồi vì sợ chết nên ai cũng tìm cách tránh né từ “chết”, và hình như từ “chết” đã ám ảnh con người thành nỗi sợ hãi lớn, thậm chí đến khi tuổi già, bệnh gần chết, đi mua hòm về vẫn nói là hòm thọ “tức là hòm sống.”

Cho nên, khổ là do chúng ta tự tạo ra do không chấp nhận được chân lý mà đức Phật đã dạy, đã làm người trong trời đất thì trước sau gì ai cũng khổ, đau bệnh và chết, chỉ là đến sớm hay muộn mà thôi, dù là vua chúa hay hạng bần cùng. Do đó, cuộc đời vô thường lắm, ngắn ngủi lắm, sinh - lão - bệnh - tử không ai tránh khỏi, chúng ta hãy nên hiểu biết mà cố gắn tu tập để có thể tự thân mang đến cho ta cuộc sống an vui và hạnh phúc trên con đường giác ngộ chân tâm!